Folik Asit

Genel Bilgi ve Önemi:

Tanım:

Folik asit, B grubu vitaminlerinden biridir.

Temel Fonksiyonu:

Vücutta tek başına biyolojik olarak aktif değildir; aktif formu olan tetrahidrofolata indirgenmesi gerekir. Bu aktif form, RNA, DNA, amino asit ve lipid sentezi gibi temel hücresel süreçlerde kritik bir rol oynar.

Hücresel Gereklilik:

Özellikle kemik iliği, lökositler, trombositler ve sindirim kanalı epiteli gibi hücre bölünme ve yenilenme hızının yüksek olduğu dokular için hayati öneme sahiptir.

Eksikliğinde Görülen Durumlar:

Eksikliği, kan hücrelerinin üretiminin bozulmasına yol açarak megaloblastik anemi veya makrositik hipokrom anemi (pernisyöz anemi) gibi ciddi kansızlık türlerine neden olur.

Etki Mekanizması:

Koenzim Rolü:

Vücutta aktif formu olan tetrahidrofolata dönüştürülür.

Metabolik İşlevleri:

Tetrahidrofolat, pürin ve pirimidin nükleotidlerinin (DNA'nın yapı taşları) sentezi de dahil olmak üzere birçok metabolik reaksiyonda koenzim olarak görev yapar. Ayrıca bazı amino asitlerin dönüşümünde de rol alır.

Protein Sentezi:

Vitamin B12 ile birlikte, protein sentezinin bir aktivatörü olan folinik asidin öncülüdür.

Ek Etkiler:

Antianemik (kansızlığı önleyici) etkisinin yanı sıra hepatoprotektif (karaciğer koruyucu) etki de gösterebilir.

Farmakokinetik (Vücuttaki Yolculuğu):

Emilim (Emilim):

Oral yolla (tablet, kaplı tablet) alındığında gastrointestinal sistemden, özellikle ince bağırsağın üst kısımlarından (duodenum ve jejunum) hızla ve yüksek oranda (%76-93) emilir.

Dağılım (Dağılım):

Emildikten sonra plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanarak kan dolaşımına katılır ve tüm vücut dokularına dağılır.

• Önemli bir kısmı (%50'ye yakını) karaciğerde depolanır.
• Aktif olarak beyin-omurilik sıvısına geçer ve anne sütünde de bulunur.

Biyotransformasyon (Metabolizma):

Biyolojik aktivite kazanması için karaciğerde ve plazmada metabolik olarak aktif formları olan 7,8-dihidrofolik asit ve ardından 5,6,7,8-tetrahidrofolik aside (ve 5-metiltetrahidrofolata) dönüştürülür.

Enterohepatik siklusa girer, yani karaciğerden safrayla atılıp bağırsaklardan geri emilerek tekrar dolaşıma katılabilir.

Eliminasyon (Atılım):

Vücudun ihtiyacından fazla olan folik asit ve metabolitleri, büyük ölçüde (%90'a kadar) idrar yoluyla atılır.

Ayrıca az miktarda dışkı ve safra yoluyla da atılım gerçekleşir.